اصول و روش های ترجمه

به سایت تیم مترجم مهندس علایی خوش آمدید

اصول و روش های ترجمه
تعریف ترجمه

امر جایگزین نمودن عناصر زبانی زبان مبدا توسط عناصر زبانی زبان مقصد بگونه ای كه پیام منتقل شود و در بار معنایی تغییری ایجاد نشود.

انواع ترجمه

1. ترجمه از دیدگاه كتفورد Catford

الف. بر اساس میزان متن مورد ترجمه:

ترجمه كامل (Full)
ترجمه غیركامل (Partial)
ب. براساس سطح(Level) توصیف زبانی :

ترجمه كلی (Total)
ترجمه محدود
ج. براساس ردیف (Rank) ساختمان زبانی:

ترجمه آزاد(Free)
ترجمه وابسته به ردیف (Rank bound)
ترجمه تحت اللفظی (Literal)
2. ترجمه از دریگاه نیومارك:

الف.ترجمه معنایی (Semantic translation): تاحدودی معادل ترجمه كلمه به كلمه كتفورد است
ب.ترجمه پیامی (Communicative translation): تقریبا همان ترجمه آزاد كتفورد است
ترجمه ناپذیری

الف.ترجمه ناپذیری زبانی
ب.ترجمه ناپذیری فرهنگی
انواع معنا و ترجمه

در ترجمه متن و تعیین معادل های ترجمه ای برای عناصر واژگانی آن،مترجم باید همه ابعاد و لایه های معنایی را كه یك عنصر واژگانی در چارچوب متن مبدا پذیرا شده است، در نظر بگیرد.

ابعاد و لایه های معنایی

الف.معنای ارجاعی (Referential meaning)
ب.معنای تجربی (Connotative)
ج.معنای سبكی (Stylistic)
د.معنای احساسی (Affective meaning)
ه.معنای انعكاسی (Reflected meaning)
لایه های معنایی یا نقشهای سه گانه جمله

الف. معنای ارجاعی:
معنای زیربنایی و منطقی جمله
معنای دیكشنری و واقعی
ب.معنای بین شخصی:
طبقه اجتماعی گوینده
نوع رابطه اجتماعی و شخصی گوینده با شنونده
ج.معنای متنی:
منعكس كننده آرایش موضوع – خبر است
جمله و ترجمه آن:

جمله ارزش ارتباطی و پیامی خود را در بافت اجتماعی و بافت متنی منعكس می سازد و لذا مترجم نباید از این دو بافت غافل باشد.

ابهام های زبانی و مترجم

انواع ابهام:

ابهام های ساختاری (structural):
ناشی از آرایش ساختاری جمله یا عبارت است
ابهام های لغوی (Lexical):
ناشی از این امر است كه یك لغت می تواند بیش از یك معنی داشته باشد.
در برخورد با ابهام ها در ترجمه چه باید كرد؟
اصطلاحات در ترجمه

ترجمه اصطلاح به غیر اصطلاح نادرست است.

اصطلاح باید در زبان مقصد به اصطلاح ترجمه شود.

اگر اصطلاح در زبان مقصد وجود نداشت، به غیر اصطلاح ترجمه شود و آن را در پاورقی توضیح داد هرچند كه این امر از نظر اصول معادل یابی درست نخواهد بود.

مفاهیم جدید و مترجم

گاه متن زبان مبدا حاوی مفاهیمی است كه برای زبان مقصد شناخته شده نیست و لذا معادل واژگانی برای این مفاهیم در زبان مقصد وجود ندارد.

در برخورد با این موارد در ترجمه به یكی از شیوه های زیر می توان این مشكل را حل نمود:

الف. انتقال واژه از زبان مبدا به زبان مقصد
ب. ساختن كلمات جدید با استفاده از كلمات موجود در زبان مقصد
ج. ساختن كلمات جدیدی برای مفاهیم جدید

ترجمه عناوین در ترجمه

برای ترجمه عناوین در ترجمه به سه اصل زیر توجه نمایید:

الف. درك معنا و مفهوم عناوین
ب. رعایت اصل اختصار
ج. رعایت جاذبه متنی

ترجمه عناوین مطبوعاتی

زبان عناوین مطبوعاتی

حروف تعریف a,an,the و نیز مشتقات فعل to be و حرف ربط and
كاربرد زمان حال ساده
كاربرد زمان حال استمراری
اشاره به آینده
شك و تردید در عنوان
احتمال وقوع امری
شیوه ضبط اسامی خاص در ترجمه

برای ضبط اسامی خاص دو شیوه به كار می رود:

الف.حرف نگاری
ب.مهندس علایی نگاری

انواع متن و نحوه ترجمه هر كدام

متنهای اطلاعاتی ( انواع Textbook)
متن توصیفی (پیامهای بهداشتی)
متنهای خطابی (انواع Guideline)
اصل معادل یابی در ترجمه

بطور كلی معادل یابی در ترجمه شامل یافتن معادل در سطوح و لایه های مختلف معنایی است.

ابعاد و لایه های معنایی

اصل تغییر صورت

قاعده تبدیل عناصر دستوری در ترجمه:اجباری/اختیاری
قاعده اضافه كردن جزئی به جمله و حذف جزئی از آن
قاعده اظهار جزئی مستتر در جمله
قاعده حذف جزئی از جمله مبدا در ترجمه
قاعده تبدیل جمله مجهول به معلوم در حین ترجمه
قاعده ترجمه ضمیر و مرجع آن